بهترین روش نگهداری نهال پسته در سال اول

چکیده

- هدف سال اول: استقرار ریشه، حفاظت از تنه و ساختن اسکلت اولیه؛ باردهی اصلاً اولویت نیست.

- موفقیت = آبیاری دقیق + محافظت از آفتاب/باد + هرس فرم‌دهی ملایم + تغذیه سبک + کنترل علف‌های هرز.

1) بلافاصله پس از کاشت

- کاشت اصولی: گودال 60×60×60، ریشه‌ها باز و بدون پیچش، پیوند 15–20 سانتی‌متر بالاتر از سطح خاک.

- استقرار و قیم: یک قیم محکم کنار نهال، بستن به شکل 8 برای جلوگیری از آسیب به تنه.

- آبیاری اولیه: یک آبیاری کامل تا عمق 30–40 سانتی‌متر (زهکش برقرار). خاک خمیری نشود.

- سفیدکاری تنه: رنگ اکریلیک سفید رقیق‌شده 1:1 با آب (یا محلول آماده)، کل تنه تا زیر پیوند برای جلوگیری از آفتاب‌سوختگی.

- محافظت: گارد تنه (جوندگان/باد) و در مناطق خیلی گرم، سایه‌بان 30–50% برای 4–8 هفته اول.

2) آبیاری دقیق (کلید موفقیت سال اول)

- اصل کلی: دفعات بیشتر با حجم کمتر؛ همیشه ناحیه ریشه کمی مرطوب بماند، نه غرقابی.

- کنترل رطوبت: هر هفته 1–2 بار با میله/بیلچه تا عمق 20–30 سانتی‌متر خاک را چک کنید؛ اگر گلوله خاک فوراً خرد شد، زمان آبیاری رسیده است.

الگوی پیشنهادی آبیاری قطره‌ای (۲ قطره‌چکان 4 L/h)

- فروردین–اردیبهشت: 2–3 نوبت/هفته × 45–60 دقیقه (هر نوبت ~6–8 لیتر)

- خرداد: 3 نوبت/هفته × 60–75 دقیقه ( ~8–10 لیتر)

- تیر–مرداد: 4–5 نوبت/هفته × 60–90 دقیقه ( ~8–12 لیتر)

- شهریور: 3 نوبت/هفته × 60–75 دقیقه ( ~8–10 لیتر)

- مهر (تا ریزش برگ): 1–2 نوبت/هفته × 45–60 دقیقه

تعدیل بر اساس خاک/اقلیم:

- خاک سبک (شنی/لوم شنی) یا هوای خیلی گرم: زمان یا دفعات را 20–30% بیشتر کنید.

- خاک سنگین (رسی/زهکشی ضعیف): زمان هر نوبت را 20–30% کمتر و دفعات را ثابت نگه دارید.

- آب شور/EC بالا: هر 3–4 هفته یک‌بار یک آبیاری عمیق‌تر (1.5 برابر معمول) برای شست‌وشوی نمک‌ها، به‌شرط زهکشی خوب.

اگر حوضچه‌ای آبیاری می‌کنید

- بهار: 2–3 نوبت/هفته × هر نوبت 8–12 لیتر

- تابستان: 3–4 نوبت/هفته × هر نوبت 10–15 لیتر

نکته: آب را آرام بدهید تا به پای تنه نریزد و فرسایش/سخت‌پوستگی ایجاد نشود.

3) تغذیه سبک و هدفمند

- بدون آزمایش خاک زیاده‌روی نکنید. هدف فقط حمایت از رشد نهال است.

- نیتروژن (کل فصل): حدود 30–60 گرم N برای هر نهال (معادل 65–130 گرم اوره) در 3–6 نوبت از اواسط بهار تا اواسط تابستان همراه آبیاری.

- پتاسیم: 40–80 گرم سولفات پتاسیم در 2–3 نوبت. از کودهای کلرایدی (KCl) در سال اول پرهیز کنید.

- ریزمغذی‌ها: فقط در صورت کمبود. برای خاک‌های آهکی، کلات آهن (EDDHA) در نزدیکی قطره‌چکان‌ها مفید است. محلول‌پاشی Zn/B را به غلظت‌های سبک و بعد از سفت‌شدن برگ‌ها انجام دهید.

- مواد آلی: مالچ یا مقدار کمی کمپوستِ کاملاً رسیده دور تا دور نهال (با فاصله 10 سانتی از تنه)، نهال را خفه نکند.

4) حفاظت از تنه، باد و آفتاب

- سفیدکاری را در نیمه تابستان تجدید کنید. در مناطق داغ، سایه‌بان موقت 30–50% به‌ویژه در 6–8 هفته اول.

- قیم‌گذاری پایدار؛ گره‌ها را شل کنید تا به تنه فشار نیاورد. قیم معمولاً پایان سال اول قابل برداشت است.

- گارد تنه در مناطق دارای جوندگان/آفتاب شدید.

5) هرس و فرم‌دهی (سال 1)

- هدف: رشد یک ساقه قوی و راست. شاخه‌های جانبی پایین را به‌تدریج حذف کنید اما روی تنه برگ کافی بگذارید تا قطر بگیرد.

- عدم سرزنی در تابستان: سرزنی را به خواب زمستان (پایان سال اول) موکول کنید؛ آن زمان تنه را حدود 100–120 سانتی‌متر سربرداری کنید تا سال دوم 3–4 شاخه اصلی بسازد.

- هر جوانه میوه‌ای که تشکیل شد را حذف کنید؛ انرژی باید صرف ریشه و تنه شود.

6) علف‌های هرز و کف باغ

- یک دایره عاری از علف به قطر 1–1.5 متر دور نهال نگه دارید. مالچ 5–7 سانتی‌متری عالی است (به تنه نچسبد).

- وجین دستی/مکانیکی با احتیاط؛ به ریشه/یقه آسیب نزنید. در صورت استفاده از علف‌کش‌ها، حتماً از گارد تنه و دوز/برچسب معتبر استفاده کنید.

7) بهداشت، آفات و بیماری

- آبیاری غرقابی نکنید: مهم‌ترین عامل پوسیدگی یقه/ریشه در سال اول.

- پایش هفتگی: پسیل، کنه‌ها، شپشک‌ها، مورچه‌ها؛ در صورت نیاز با آستانه اقدام و مواد مجاز منطقه عمل کنید.

- ابزار هرس را ضدعفونی کنید؛ بقایای آلوده را خارج کنید. از انتقال خاک بین قطعات آلوده/سالم پرهیز کنید.

8) برنامه ماه‌به‌ماه (خلاصه)

- فروردین: کاشت، آبیاری استقرار، سفیدکاری، قیم، سایه‌بان در مناطق گرم.

- اردیبهشت: آبیاری منظم، آغاز تغذیه سبک، حذف شاخه‌های جانبی مزاحمِ خیلی پایین.

- خرداد: افزایش دفعات آبیاری، کنترل علف، مراقبت از آفتاب‌سوختگی.