زمان سمپاشی درخت پسته
برای پسته «زمان سمپاشی» به آفت/بیماری هدف، مرحله رشد درخت و شرایط آب‌وهوا بستگی دارد. بهترین رویکرد، سمپاشی تقویمی نیست؛ اول پایش دقیق، بعد تصمیم‌گیری بر اساس آستانه‌های خسارت. تقویم زیر یک چارچوب عملی عمومی (با جابه‌جایی 2–3 هفته‌ای بسته به منطقه) ارائه می‌دهد.
نکات کلیدی قبل از تقویم
- پایش هفتگی: زیر و روی برگ‌ها، خوشه‌ها، وجود پوره‌های پسیل و عسلک، کنه‌ها، تریپس، و تلفات میوه.
- پرهیز از سمپاشی در گرمای شدید و باد؛ بهترین زمان صبح زود یا غروب.
- تا حد امکان در دوره گرده‌افشانی از محلول‌پاشی سنگین پرهیز شود.
- تناوب گروه‌های اثر سموم و رعایت دوره کارنس و برچسب محصول.
- حفاظت از دشمنان طبیعی (کفشدوزک‌ها، بالتوری‌ها) و بهداشت باغ.
تقویم پیشنهادی زمان‌بندی
- دی–اسفند (خواب درخت/پیش از تورم جوانه)
- هدف: کاهش جمعیت زمستان‌گذران پسیل و شپشک‌ها با روغن‌پاشی زمستانه.
- نکات: در روزهای بدون یخبندان و باد، دمای بالای حدود 4–5 درجه، پوشش کامل تاج.
- فروردین تا اوایل اردیبهشت (تورم جوانه تا برگ‌دهی)
- هدف: کنترل پسیل پسته در ظهور پوره‌های سنین اولیه و عسلک تازه.
- اقدام: پایش دقیق؛ در صورت شروع طغیان پوره‌ها، یک نوبت محلول‌پاشی؛ 10–14 روز بعد فقط در صورت نیاز ارزیابی/تکرار.
- اواخر اردیبهشت–خرداد (رشد رویشی)
- هدف: مدیریت تریپس و کنه‌ها.
- اقدام: اگر نشانه‌های خسارت یا جمعیت بالا مشاهده شد، کنترل هدفمند؛ کاهش گردوغبار جاده‌ها و تنش آبی برای کم‌کردن طغیان کنه‌ها.
- خرداد–تیر (تشکیل و رشد میوه)
- هدف: پایش ادامه‌دار آفات و بیماری‌ها.
- بیماری‌ها: در مناطق با شب‌های مرطوب، پیشگیری از لکه‌برگی آلترناریا با محلول‌پاشی حفاظتی در صورت استمرار شرایط مساعد (با مشورت کارشناس منطقه).
- تیر–مرداد (پیش از شکاف پوست سبز)
- هدف: مدیریت آفات میوه‌خوار (با توجه به منطقه، مانند بید کاروب/خرما).
- اقدام: استفاده از تله‌های فرومونی برای زمان‌بندی؛ در صورت عبور از آستانه‌ها، محلول‌پاشی هدفمند یا روش‌های اختلال در جفت‌گیری؛ جمع‌آوری میوه‌های آلوده/ریخته.
- اواخر مرداد–شهریور (مرحله شکاف پوست سبز/نزدیک برداشت)
- هدف: محافظت از میوه در حساس‌ترین مرحله ورود آفات و کاهش ریسک آلودگی‌های ثانویه.
- نکات: حتماً دوره کارنس سم تا برداشت رعایت شود؛ سمپاشی فقط در صورت تأیید آلودگی توسط پایش.
- مهر و پس از برداشت
- هدف: کاهش جمعیت باقیمانده پسیل و بهداشت باغ.
- اقدام: حذف میوه‌های مانده روی درخت و کف باغ؛ در صورت جمعیت بالای آفات، محلول‌پاشی سبک هدفمند.
راهنمای تصمیم‌گیری سریع
- پسیل پسته: بهترین زمان سمپاشی وقتی است که پوره‌های سنین ابتدایی و عسلک تازه روی برگچه‌ها دیده می‌شود (اوایل بهار). تأخیر باعث سخت‌تر شدن کنترل می‌شود.
- کنه‌ها: با افزایش گردوغبار و گرما (اواخر بهار تا تابستان) طغیان می‌کنند؛ فقط در صورت عبور از آستانه خسارت.
- آفات میوه‌خوار: برنامه را با اوج پرواز در تله‌ها و مرحله شکاف پوست هماهنگ کنید.
- بیماری‌های برگی: پیشگیرانه و بر اساس پیش‌آگاهی هواشناسی (رطوبت/بارندگی)، نه صرفاً تقویمی.
چه روش‌هایی برای سمپاشی درخت پسته در زمستان وجود دارد
در زمستان هدف از سمپاشی پسته کاهش جمعیت آفات زمستان‌گذران و ضدعفونی بهداشتی باغ است. روش‌ها و شیوه اجرای مؤثر به‌صورت خلاصه:
روش‌های اصلی زمستانه
1) روغن‌پاشی زمستانه (Dormant oil)
- هدف: خفه‌کردن پوره‌ها/تخم‌های پسیل، شپشک‌ها و تخم کنه‌ها.
- زمان: از ریزش کامل برگ‌ها تا قبل از تورم جوانه‌ها (روزهای بدون یخبندان).
- نکات اجرا:
- دمای هوا بالای 5 درجه، بدون باد و بدون بارندگی تا 24–48 ساعت بعد.
- پوشش کامل تاج تا حد “چکه‌کردن یکنواخت”؛ تمرکز بر ترک‌های پوست و زیرشاخه‌ها.
- غلظت و دوز دقیق را طبق برچسب محصول انتخاب کنید (اغلب در بازه 1–2 درصد؛ نزدیک تورم جوانه معمولاً دوز کمتر برای کاهش ریسک سوزندگی).
2) روغن‌پاشی تأخیری (Delayed dormant)
- هدف: نزدیک‌تر به بیدار شدن درخت برای زدن آفات نوپدید.
- نکته: ریسک سوزندگی بالاتر است؛ دوز محتاطانه‌تر و حتماً در روز معتدل انجام شود.
3) محلول‌پاشی حفاظتی مسی پس از هرس
- هدف: کاهش اینوکولوم برخی قارچ‌های شانکری و ضدعفونی زخم‌ها.
- کاربرد: بعد از هرس زمستانه روی زخم‌ها و به‌صورت پوششی ملایم روی تاج (در مناطق مسئله‌دار).
- احتیاط: اختلاط مس با روغن ممنوع؛ بین روغن و مس 10–14 روز فاصله بگذارید و فقط طبق برچسب و توصیه محلی عمل کنید.
4) روغن + حشره‌کش اختصاصی برای کانون‌های شدید
- فقط در صورت طغیان شپشک‌ها/کانون‌های محدود و با نظر کارشناس منطقه.
- مزیت: افزایش کارایی روی آفات سخت‌پوست در زمستان.
- ریسک: آسیب به دشمنان طبیعی و مقاومت آفات؛ حتماً تناوب گروه اثر و دوره کارنس رعایت شود.
5) اقدامات غیرشیمیایی مکمل
- هرس بهداشتی شاخه‌های آلوده، جمع‌آوری مومیایی‌ها و میوه‌های مانده، پاکسازی علف‌های انبوه پای درخت.
- سفیدکاری تنه با محلول آهکی برای کاهش آفتاب‌سوختگی زمستانه (کمک محافظتی، نه سمپاشی).
روش‌های اجرایی و تجهیزات
- پاشش پُرحجم پوششی: با سمپاش لانس‌دار فشارقوی یا توربولاین/مه‌پاش پشت‌تراکتوری؛ حرکت آهسته، دوطرفه داخل هر ردیف برای نفوذ به تاج.
- پاشش نیمه‌حجم با مه‌پاش: قطرات ریزتر و نفوذ بهتر؛ در باد کمتر از 10–12 km/h انجام شود.
- پاشش نقطه‌ای: فقط روی درختان کانونی با آلودگی بالا، برای کاهش مصرف و حفظ دشمنان طبیعی.
نکات فنی کلیدی
- شرایط آب‌وهوایی: 5 تا 25 درجه سانتی‌گراد، بدون یخبندان حداقل 24–48 ساعت قبل و بعد؛ از باران قریب‌الوقوع پرهیز کنید.
- سازگاری مخلوط‌ها:
- روغن را با گوگرد یا سموم گوگردی و همچنین با کاپتان مخلوط نکنید.
- بین کاربرد روغن و ترکیبات مسی/گوگردی 2–3 هفته فاصله بدهید.
- قبل از مخلوط‌سازی، تست سازگاری در ظرف کوچک انجام شود.
- کیفیت آب: در صورت امکان pH آب را نزدیک 5.5–6.5 تنظیم کنید؛ آب بسیار سخت کارایی را کاهش می‌دهد.
- کالیبراسیون: هدف خیس‌شدن کامل تاج است نه روانه شدن شدید؛ سرعت حرکت، فشار و نازل را طوری تنظیم کنید که پوشش یکنواخت حاصل شود.
- ایمنی و محیط‌زیست: تجهیزات حفاظت فردی، دوری از آبراه‌ها و زهکش‌ها، و رعایت دقیق برچسب و قوانین محلی.
خطاهای رایج که باید اجتناب شوند
- سمپاشی در سرمای زیر صفر یا درست قبل از وقوع یخبندان.
- پوشش ناکافی بخش‌های داخلی تاج و شکاف‌های پوست.
- تکرار سمپاشی صرفاً بر اساس تقویم بدون پایش.
- عدم رعایت فاصله زمانی بین روغن و مس/گوگرد و اختلاط‌های ناسازگار.
یک برنامه نمونه زمستانه
- مرحله 1: بعد از ریزش برگ‌ها → هرس و بهداشت باغ، جمع‌آوری میوه‌های مانده.
- مرحله 2: در یک روز معتدل → روغن‌پاشی زمستانه پوششی کل تاج.
- مرحله 3: 10–14 روز بعد → بازدید مجدد؛ در صورت باقی‌ماندن کانون‌های شپشک، پاشش نقطه‌ای یا اقدام مکانیکی.
- در باغ‌های با سابقه بیماری‌های شانکری → پس از هرس، یک نوبت محلول‌پاشی مسی حفاظتی روی زخم‌ها (با رعایت فاصله از روغن).
بهترین زمان برای سمپاشی درخت پسته چه زمانی است
بهترین زمان سمپاشی پسته تابع دو چیز است: 1) مرحله رشد درخت و وضعیت آفت/بیماری، 2) شرایط آب‌وهوایی و ساعت روز. سمپاشی تقویمی جوابِ پایدار نمی‌دهد؛ اول پایش، بعد اقدام.
بازه‌های کلیدی در سال
- دی–اسفند (خواب درخت): روغن‌پاشی زمستانه برای کاهش آفات زمستان‌گذران. شرایط مناسب: دمای >5°C، بدون یخبندان 24–48 ساعت قبل/بعد، بدون باد و باران.
- فروردین–اوایل اردیبهشت (تورم جوانه تا برگ‌دهی): کنترل پسیل وقتی پوره‌های سنین پایین و عسلک تازه دیده می‌شود. از محلول‌پاشی سنگین در اوج گرده‌افشانی پرهیز کنید.
- اواخر اردیبهشت–خرداد: در صورت مشاهده خسارت، مدیریت تریپس و کنه‌ها؛ گردوغبار و تنش آبی را کم کنید تا طغیان کنه کاهش یابد.
- خرداد–تیر: در مناطق مستعدِ رطوبت شبانه، محلول‌پاشی حفاظتی علیه لکه‌برگی آلترناریا فقط در صورت مساعد بودن شرایط (با مشورت کارشناس محلی).
- تیر–اواخر مرداد (نزدیک شکاف پوست سبز): همزمان با اوج پرواز آفات میوه‌خوار (با تله فرومونی) و شروع شکاف پوست، سمپاشی هدفمند.
- اواخر مرداد–شهریور (نزدیک برداشت): فقط عنداللزوم و با رعایت دوره کارنس محصول؛ اولویت با روش‌های غیرشیمیایی و جمع‌آوری میوه‌های آلوده.
- مهر و پس از برداشت: بهداشت باغ و در صورت نیاز اقدامات هدفمند برای کاهش جمعیت باقیمانده.
بهترین ساعت روز و شرایط اجرا
- زمان روز: صبح زود یا غروب (خنک، رطوبت نسبی بالاتر) برای کاهش تبخیر و رانش قطرات.
- باد: کمتر از حدود 10–12 km/h. از سمپاشی در بادهای تند پرهیز کنید.
- بارندگی: باران محتمل طی 24 ساعت بعد نباشد.
- دما: از گرمای شدید (معمولاً >30–32°C) بپرهیزید؛ برای روغن‌ها بازه 5–25°C ایمن‌تر است.
- گل‌دهی: در اوج گرده‌افشانی از محلول‌پاشی غیرضروری پرهیز شود تا به گرده‌افشان‌ها آسیب نرسد.
سه اصل طلایی
- پایش هفتگی: زیر و روی برگ‌ها و خوشه‌ها را برای پوره‌های پسیل، عسلک، کنه و تریپس بررسی کنید. بهترین زمان سمپاشی وقتی است که آفت در سنین حساس (مثلاً پوره‌های اولیه پسیل) دیده شود.
- آستانه و هدفمندی: فقط در صورت عبور از آستانه خسارت و روی کانون‌ها اقدام کنید؛ از سمپاشی تقویمی خودداری کنید.
- ایمنی و تناوب: دوره کارنس، تناوب گروه‌های اثر، و حفاظت از دشمنان طبیعی را رعایت کنید.
چگونه دما و هوا را برای سمپاشی درخت پسته اندازه‌گیری کنیم
برای تصمیم‌گیری درست در مورد سمپاشی، باید “همان‌جایی که می‌پاشید” شرایط هوا را بسنجید؛ یعنی در ارتفاع و داخل تاج درخت، نه فقط با نگاه به پیش‌بینی عمومی. راهنمای عملی زیر کمکتان می‌کند.
خلاصه سریع
- چه بسنجیم: دما، رطوبت نسبی، باد (سرعت/جهت)، احتمال بارندگی، نقطه شبنم/وارونگی.
- کجا و چگونه: داخل باغ، در ارتفاع میانی تاج (تقریباً 1.5–2.5 متر)، چند نقطه، میانگین‌گیری.
- چه زمانی: 30–60 دقیقه قبل از شروع و سپس هر 15–30 دقیقه حین کار.
ابزارهای ساده و کاربردی
- بادسنج دستی (anemometer) یا مولتی‌متر هواشناسی دستی: اندازه‌گیری سرعت/جهت باد، دما، رطوبت.
- دماسنج و رطوبت‌سنج دیجیتال با غلاف سفید (radiation shield) برای جلوگیری از خطای آفتاب.
- اپلیکیشن‌های هواشناسی با داده‌های محلی: Windy, Meteoblue, AccuWeather (برای پیش‌بینی بارش/باد/UV و نقطه شبنم).
- باران‌سنج ساده در باغ برای ثبت بارندگی واقعی.
- در صورت دسترسی: سنسور “رطوبت برگ” و ایستگاه هواشناسی کوچک داخل باغ.
روش اندازه‌گیری در باغ
1) نقاط اندازه‌گیری:
- باد: لبه بادگیرِ بالادست باغ و همچنین داخل ردیف‌ها.
- دما/رطوبت: داخل سایه تاج در ارتفاع میانی (۱.۵–۲.۵متر). سنسور را 1–2 دقیقه در محل نگه دارید تا پایدار شود.
2) تعداد تکرار:
- حداقل از 3–5 نقطه در قطعات مختلف باغ اندازه بگیرید و متوسط بگیرید.
3) زمان‌بندی:
- 30–60 دقیقه قبل از شروع اندازه بگیرید؛ اگر شرایط مرزی است، 10–15 دقیقه صبر و دوباره اندازه‌گیری کنید.
- حین سمپاشی هر 15–30 دقیقه کنترل و در صورت تغییر شرایط، کار را متوقف/تنظیم کنید.
4) ثبت:
- دما، رطوبت، باد، زمان، قطعه، و نوع سم/نازل را در یک برگه یا اپ ثبت کنید.
آستانه‌ها و تفسیر اعداد
- دما (°C):
- روغن‌های زمستانه: 5 تا 25 مناسب؛ زیر 5 یا گرمای شدید خطر سوزندگی/کاهش کارایی.
- اغلب حشره‌کش/قارچ‌کش‌ها: 10 تا 28 مناسب؛ بالای 30–32 کارایی و ایمنی افت می‌کند.
- رطوبت نسبی (%RH):
- بهتر: 60–85. زیر 50 تبخیر قطرات زیاد می‌شود؛ اگر RH < 40، قطره درشت‌تر و ضدشتاب‌رانش (anti-drift) یا تعویق.
- باد:
- امن‌تر: 3–10 km/h (≈ 0.8–2.8 m/s). کمتر از 2 km/h خطر وارونگی؛ بالاتر از 12–15 km/h رانش زیاد و توقف.
- جهت را بدانید و از سمت بادگیر به سمت بادپناه پیش بروید.
- بارندگی:
- پیش‌بینی بارش طی 6–24 ساعت بعد را چک کنید. سموم تماسی و روغن‌ها معمولاً به 24 ساعت خشک‌ماندن نیاز دارند؛ برخی سیستمیک‌ها 6–8 ساعت کفایت می‌کند (طبق برچسب محصول عمل کنید).
- شاخص Delta T (برای تبخیر قطره):
- بازه مطلوب: 2 تا 8. کمتر از 2 خطر چکیدن/روانی، بیشتر از 10 تبخیر سریع و کاهش جذب.
- چگونه به‌دست آوریم: یا با دماسنج خشک/تر، یا با وارد کردن دما و RH در یک ماشین‌حساب سایکومتریک/اپ Delta T.
تشخیص شرایط خطرناک
- وارونگی دمایی (inversion): اغلب سحرگاه/غروب در هوای آرام رخ می‌دهد و باعث رانش افقی قطرات می‌شود.
- نشانه میدانی: دود یا گرد خشک اگر به‌جای بالا رفتن “آویزان” شود یا افقی پخش شود، وارونگی دارید—سمپاشی را متوقف کنید.
- سنجش ساده: دما را در 0.5 متر و 2–3 متر اندازه بگیرید؛ اگر لایه بالاتر خنک‌تر بود (≈ 0.5°C یا بیشتر)، وارونگی محتمل است.
- شبنم و خیس‌بودن: برای بسیاری از سموم (به‌ویژه روغن‌ها) سطح برگ باید خشک باشد.
- UV/آفتاب شدید: UV بالا تجزیه بعضی سموم را سریع می‌کند؛ صبح زود/عصر کار کنید.
چک‌لیست 60 ثانیه‌ای قبل از شروع
- دما بین بازه توصیه‌شده برچسب هست؟
- RH بالاتر از 50% است؟
- باد 3–10 km/h و جهت مشخص است؟
- احتمال بارندگی تا 24 ساعت آینده؟ اگر بله، تعویق.
- وارونگی دمایی وجود ندارد (آزمون دود/اندازه‌گیری دو ارتفاع).
- برگ‌ها خشک‌اند؛ UV خیلی بالا نیست؛ زنبورداری در نزدیکی؟ احتیاط زمان‌بندی.
تفاوت سموم بیولوژیک، سیستمیک و تماسی در سمپاشی پسته چیست
در سمپاشی پسته، تفاوت «بیولوژیک»، «سیستیمیک» و «تماسی» بیشتر به نحوه اثر، سرعت و ماندگاری، نیاز به پوشش، اثر روی دشمنان طبیعی و ریسک مقاومت برمی‌گردد. مقایسه کاربردی زیر کمکتان می‌کند انتخاب هدفمند‌تری داشته باشید.
مرور سریع
- بیولوژیک (زیستی): منشأ طبیعی (میکروارگانیسم‌ها، عصاره‌های گیاهی، روغن‌ها). عمدتاً تماسی/گوارشی، کندتر ولی ایمن‌تر برای محیط و دشمنان طبیعی، ماندگاری کوتاه‌تر، حساس به دما/رطوبت/UV.
- سیستمیک: وارد بافت گیاه می‌شود و از طریق آوندها جابه‌جا می‌شود؛ روی آفات مکنده مثل پسیل مؤثر، ماندگاری بیشتر، نیاز به پوششِ صددرصدی کمتر، اما ریسک مقاومت و ملاحظات ایمنی/کارنس و گرده‌افشان‌ها مهم است.
- تماسی: فقط در تماس مستقیم با آفت اثر می‌کند؛ معمولاً اثر سریع‌تر، وابسته به پوشش کامل تاج، ماندگاری کوتاه‌تر، ممکن است به دشمنان طبیعی آسیب بیشتری بزند.
تعریف و ویژگی‌های هر گروه
1) سموم بیولوژیک
- نحوه اثر: میکروبی (مثل Beauveria, Metarhizium, Bacillus spp.)، روغن‌ها/صابونی‌ها، یا مواد گیاه‌مبنا (مثل آزادیرکتینِ نیم). اغلب با تماس/بلع عمل می‌کنند.
- سرعت و ماندگاری: اثر کندتر (چند روز) و باقی‌ماندگی کوتاه‌تر؛ نیاز به تکرار و شرایط مناسب محیطی.
- نیاز به شرایط: برای قارچ‌های بیمارگرِ حشرات، رطوبت نسبی بالاتر و دمای معتدل کارایی را بالا می‌برد؛ UV شدید کارایی را کم می‌کند.
- مزایا: ایمن‌تر برای گرده‌افشان‌ها و دشمنان طبیعی، کارنس کوتاه، مناسب نزدیک برداشت و در برنامه‌های IPM.
- محدودیت‌ها: حساس به شرایط محیط، نیاز به پوشش خوب، معمولاً در تراکم بالای آفت یا سنین درشت کمتر کارآمد.
2) سموم سیستمیک
- نحوه اثر: جذب از برگ/ساقه/ریشه و انتقال در زایلِم/فلوئم؛ برخی فقط «حرکت یک‌طرفه/دوطرفه» دارند.
- سرعت و ماندگاری: شروع اثر نسبتاً کندتر از بعضی تماسی‌ها اما با ماندگاری و اثر حفاظتی طولانی‌تر.
- مزایا: مناسب آفات مکنده پنهان‌زی (مثل پوره‌های پسیل روی سطوح زیرین)، نیاز کمتر به پوشش صددرصدی سطح.
- محدودیت‌ها: ریسک ایجاد مقاومت بالاتر (نیاز به تناوب کُدهای IRAC/FRAC)، محدودیت‌های کارنس، ملاحظات گرده‌افشان‌ها و جلوگیری از مصرف در زمان گل‌دهی. در برخی آفات میوه‌خوار که لارو سریع داخل میوه می‌رود، زمان‌بندی بسیار حساس است و سیستمیک‌ها الزاماً راه‌حل اصلی نیستند.
3) سموم تماسی
- نحوه اثر: با تماس مستقیم با آفت یا تخم/پوره اثر می‌کنند؛ شامل بسیاری از حشره‌کش‌ها، کنه‌کش‌ها و ترکیبات مسی قارچ‌کش.
- سرعت و ماندگاری: اغلب «ناک‌داون» سریع‌تر ولی با باقی‌ماندگی کوتاه‌تر؛ نیاز به پوشش یکنواخت تاج (داخل تاج و پشت برگ‌ها).
- مزایا: کنترل سریع کانون‌ها، مناسب برای سنین حساس (پوره‌های اول پسیل، کنه‌های فعال).
- محدودیت‌ها: وابسته به زمان‌بندی و کیفیت پاشش، احتمال اثر روی دشمنان طبیعی بالاتر، نیاز به تکرار در صورت آلودگی مجدد.
نکته تکمیلی: برخی ترکیبات «ترانس‌لامینار» هستند (از یک سطح برگ عبور می‌کنند و در لایه برگ ماندگار می‌شوند) اما کاملاً سیستمیک نیستند. این‌ها روی کنه‌ها و تریپس در پسته کاربرد دارند و بهبود نفوذ می‌دهند، با این حال هنوز به پوشش خوب نیاز است.
کاربرد عملی در پسته
- پسیل پسته:
- بیولوژیک/بایورشنال‌ها (روغن‌ها، صابونی‌ها، میکروبی‌ها، مواد گیاه‌مبنا) برای پوره‌های سنین پایین و در اوایل فصل مفیدند؛ دشمنان طبیعی را بهتر حفظ می‌کنند.
- سیستمیک‌ها می‌توانند در اوایل فصل و پیش از گل‌دهی روی جمعیت‌های رو به رشد مؤثر باشند، اما حتماً تناوب گروه اثر، زمان‌بندی خارج از گل‌دهی و رعایت کارنس و مدیریت گرده‌افشان‌ها.
- تماسی‌های انتخابی در طغیان ناگهانی و کانونی، به‌شرط پوشش کامل.
- کنه‌ها و تریپس:
- بیشتر کنه‌کش‌ها تماسی یا ترانس‌لامینارند؛ کیفیت پوشش و کاهش گردوغبار کلیدی است.
- بیولوژیک‌ها (مثل روغن‌ها) می‌توانند فشار کنه را کم کنند ولی در طغیان شدید کافی نیستند.
- بیماری‌های برگی (مثل آلترناریا):
- مس‌ها تماسی و حفاظتی‌اند؛ سیستمیک‌ها/ترکیبات نفوذی نقش پیشگیری/درمانی دارند؛ تناوب FRAC برای جلوگیری از مقاومت ضروری است.
- آفات میوه‌خوار:
- زمان‌بندی با تله فرومونی و پنجره خروج لارو مهم است؛ تماسی‌های هدفمند در آن پنجره اثرگذارترند. برای لاروِ درون میوه، تأکید بر پیشگیری و اختلال در جفت‌گیری/بهداشت باغ.
چه زمانی کدام را ترجیح دهیم؟
- نزدیک برداشت یا در IPM و حفظ دشمنان طبیعی: بیولوژیک‌ها و روش‌های غیرشیمیایی.
- اوایل فصل روی آفات مکنده پنهان‌زی: سیستمیک‌های انتخابی، خارج از دوره گل‌دهی و با تناوب کُدهای اثر.
- طغیان سریع/کانونی یا نیاز به knockdown: تماسی‌های انتخابی با پوشش عالی.
- زمستان (خواب درخت): روغن‌های زمستانه (بیولوژیک/فیزیکی) برای کاهش جمعیت زمستان‌گذران.
نکات کلیدی برای تصمیم‌گیری
- پوشش و زمان‌بندی مهم‌تر از نوع سم است؛ آفت را در سن حساس هدف بگیرید.
- همیشه تناوب کدهای اثر (IRAC/FRAC) برای مدیریت مقاومت را رعایت کنید.
- برچسب محصول، دوز، دوره کارنس و زمان ورود مجدد را دقیقاً مطابق قانون و توصیه محلی اجرا کنید.
- از اختلاط‌های ناسازگار (روغن با گوگرد/برخی مس‌ها) پرهیز و بین کاربردها فاصله لازم را رعایت کنید.
- شرایط هوا (دما، رطوبت، باد، بارش) با نوع سم سازگار باشد؛ زیستی‌ها به رطوبت و نور حساس‌ترند، روغن‌ها نیازمند دمای 5–25°C هستند.
نکات کلیدی مراقبت پس از سمپاشی درخت پسته چه هستند
در مراقبت پس از سمپاشی پسته، هدف این است که اثر سم به‌طور کامل تثبیت شود، خطرات برای درخت/کارگران/محیط کاهش یابد، و تصمیم نوبت بعدی بر اساس پایش دقیق گرفته شود. چک‌لیست زیر کاربردی و فشرده است.
ایمنی و الزامات قانونی
- محدودیت ورود مجدد (REI): تا پایان REI هیچ‌کس بدون تجهیزات وارد قطعه نشود؛ تابلو هشدار نصب کنید. 🛑
- دوره کارنس (PHI): اگر به برداشت نزدیک هستید، تاریخ برداشت را با PHI تطبیق دهید.
- بهداشت فردی: پس از کار، دست‌ها و لباس‌ها شسته شود؛ PPE را جداگانه تمیز/نگهداری کنید.
- اطلاع‌رسانی: اگر زنبورداری یا همسایه حساس دارید، زمان پایان REI را اطلاع دهید. 🐝
حفاظت از رسوب سم و شرایط محیطی
- بارش/آبیاری: طبق برچسب، اجازه دهید سپری باران‌خوری رعایت شود.
- راهنمای عمومی: نفوذی/سیستمیک 2–6 ساعت، تماسی و بسیاری روغن‌ها 12–24 ساعت، روغن زمستانه 24–48 ساعت بدون بارش/آبیاری لازم است. 🌧️
- باد و گردوغبار: تا چند ساعت پس از پاشش از عملیات ایجادکننده گردوغبار (تردد سنگین در جاده خاکی) پرهیز کنید.
- آفتاب/دمای بالا: در روزهای خیلی گرم بلافاصله پس از پاشش، برگ‌ها را برای علائم سوختگی پایش کنید.
پایش اثربخشی
- زمان ارزیابی:
- تماسی‌ها: 24–48 ساعت بعد؛
- سیستمیک/IGR/بیولوژیک: 3–7 روز (اثر کندتر است).
- چگونه بسنجیم:
- پسیل: شمارش پوره‌های سنین پایین، میزان عسلک و حضور مورچه‌ها روی 20–30 خوشه/درخت از چند قطعه.
- کنه/تریپس: با لوپ زیر و روی برگچه‌ها از چند ارتفاع تاج.
- بیماری‌ها: وجود لکه‌های جدید و شدت پیشروی نسبت به قبل.
- اگر کنترل ناکافی بود: بدون عجله در 24–48 ساعت اول تکرار نکنید؛ پس از پنجره اثر، در صورت عبور از آستانه، با تناوب کد اثر (IRAC/FRAC) و بهبود پوشش اقدام کنید.
بررسی فیتوتوکسیسیته (سوزندگی)
- علائم را چک کنید: سوختگی حاشیه برگ، لکه‌های آبسوخته/برنزه، پیچیدگی برگ، ریزش برگ/میوه، لکه روی پوست سبز.
- عوامل تشدیدکننده: دمای بالا، اختلاط ناسازگار، فاصله ناکافی بین روغن و گوگرد/مس.
- اقدام اصلاحی: در صورت مشاهده، از تکرار همان مخلوط/دوز خودداری کنید، pH و کیفیت آب و ادجوانت را بازبینی کنید و دفعه بعد آزمون “پچ” روی چند درخت انجام دهید.
برنامه‌ریزی نوبت بعدی
- تناوب اثر: از تکرار پشتِ‌سرهم یک گروه اثر بپرهیزید؛ به حداکثر دفعات مجاز در فصل توجه کنید.
- فاصله‌ها و تداخل‌ها:
- بین روغن و گوگرد حداقل 14 روز فاصله بگذارید؛
- بین روغن و ترکیبات مسی حداقل 10–14 روز فاصله (مطابق برچسب محصول اقدام کنید).
- بهبود پوشش: اگر پوشش ناکافی بود، حجم آب، نازل، فشار و سرعت حرکت را بازکالیبره کنید؛ از کارت آب‌حساس برای ارزیابی یکنواختی کمک بگیرید.
- زمان‌بندی: نوبت بعد را با سن حساس آفت (مثلاً پوره‌های اولیه پسیل) و داده‌های تله/پایش هماهنگ کنید.
تجهیزات و پسماند
- باقیمانده محلول: طبق برچسب مصرف یا دفع ایمن؛ هرگز در نهر/چاه تخلیه نکنید.
- شست‌وشوی مخزن و نازل‌ها: سه‌باره با بازیافت رینسیت در نوبت بعدی؛ فیلترها/نازل‌های گرفته را تمیز و سایش را بررسی کنید. 🧰
- نگهداری: مخزن خالی و خشک، شیلنگ‌ها بررسی نشتی، فشارسنج سالم.
ثبت و مستندسازی
- چه چیز را ثبت کنیم: تاریخ/ساعت، دما/RH/باد، محصول/دوز/حجم آب، ادجوانت، نازل/فشار/سرعت، قطعات سمپاشی‌شده، مرحله رشدی، سطح آفت قبل/بعد، هرگونه علائم سوزندگی. 🗒️
- چرا: برای بهینه‌سازی نوبت‌های بعدی و رعایت قوانین و مدیریت مقاومت.
نکات خاص بر اساس نوع سم
- بیولوژیک: اثر کندتر؛ 2–3 روز صبر کنید سپس ارزیابی کنید. اگر از میکروارگانیسم‌ها استفاده شده، از پاشش‌های مس/گوگرد بلافاصله بعد از آن پرهیز کنید و UV شدید را در برنامه بعدی مدیریت کنید.
- سیستمیک/نفوذی: نشانه‌های موفقیت را در کاهش عسلک/پوره‌های جوان طی 3–7 روز بجویید؛ از شست‌وشوی برگی در چند ساعت اول پرهیز کنید.
- تماسی: اگر جمعیت آفت دوباره‌زایی داشت، علت را در پوشش و زمان‌بندی جست‌وجو کنید و نه صرفاً تغییر ماده؛ کانونی و هدفمند تکرار کنید.
چک‌لیست سریع 24–72 ساعت بعد از سمپاشی
- آیا باران/آبیاری زودهنگام رخ داد؟ اگر بله، برچسب را برای تکرار احتمالی چک کنید. 🕒
- آیا REI تمام شده و تابلوها جمع‌آوری شده‌اند؟
- پوشش و اثربخشی روی 20–30 درخت نمونه ارزیابی شد؟
- علائم سوزندگی مشاهده شد؟
- برنامه و گروه اثر نوبت بعد مشخص و در تقویم ثبت شد؟
