تاثیر کوددهی بر رشد و سلامت پسته
در یک نگاه
کوددهی درست در پسته رشد رویشی متعادل، افزایش تشکیل و پرشدن مغز، بهبود کیفیت میوه (درصد خندان، کاهش پوکی)، کاهش سال‌آوری، و مقاومت بالاتر به تنش‌ها و برخی بیماری‌ها را به‌دنبال دارد. کوددهی نادرست می‌تواند به شوری و سوختگی برگ، ریزش میوه، افزایش بیماری‌ها و افت کیفیت محصول منجر شود.
نقش عناصر اصلی و ریزمغذی‌ها
- نیتروژن (N): موتور رشد و تولید است. کمبود → برگ‌های کم‌رنگ، رشد کم و مغز نحیف. زیاده‌روی → رشد رویشی بیش‌ازحد، سایه‌اندازی، تشدید سال‌آوری و حساسیت بیشتر به بیماری‌های شانکر/سرخشکیدگی.
- فسفر (P): ریشه‌زایی و انرژی اوایل فصل؛ در خاک‌های آهکی قابلیت جذبش کم است، بنابراین محل کاربرد و شکل کود اهمیت دارد.
- پتاسیم (K): انتقال قند و تنظیم آب؛ کلیدی برای پرشدن مغز، کاهش پوکی و بهبود کارایی مصرف آب. کمبود → سوختگی حاشیه برگ و مغز کوچک.
- کلسیم (Ca): استحکام دیواره سلولی و پوسته؛ به کاهش ترک‌ها و نفوذ عوامل بیماری‌زا کمک می‌کند. گچ همچنین به بهبود خاک‌های سدیمی کمک می‌کند.
- منیزیم (Mg): هسته کلروفیل؛ کمبود → زردی بین رگبرگی در برگ‌های مسن.
- گوگرد (S): ساخت پروتئین؛ در خاک‌های آهکی کمک به اصلاح pH (به‌صورت عنصری یا سولفات‌ها).
- روی (Zn): اندازه برگ و فاصله میان‌گره؛ کمبود (در pH بالا شایع) → روزِتینگ، برگ‌های ریز.
- بور (B): رشد لوله گرده و تلقیح؛ کمبود → تشکیل میوه ضعیف و تغییرشکل پوسته. دامنه ایمنی باریک است؛ زیاده‌روی سمی می‌شود.
- آهن (Fe): کلروفیل؛ کمبود → زردی بین‌رگبرگی در برگ‌های جوان (در خاک‌های آهکی شایع). کلات Fe-EDDHA کارآمدتر است.
- منگنز/مس (Mn/Cu): آنزیمی و دفاعی؛ کمبود کمتر شایع اما در pH بالا ممکن است.
زمان‌بندی و روش کاربرد
- زمستان/پیش از تورم جوانه: آزمون خاک، اصلاح شوری/سدیم (مثلاً گچ)، برنامه‌ریزی کوددهی. محلول‌پاشی اصلاحی Zn/B در صورت نیاز و طبق برچسب.
- جوانه‌زنی تا گلدهی: آغاز ملایم N و P برای رشد اولیه؛ در صورت کمبود، محلول‌پاشی‌های هدفمند ریزمغذی.
- بعد از تلقیح تا سفت شدن پوسته: اوج مصرف N و P؛ تقسیم کوددهی به نوبت‌های کوچک از طریق فرتی‌گیشن برای جذب بهتر.
- سفت شدن پوسته تا پر شدن مغز: اوج نیاز به K؛ تأمین پیوسته K (و N ملایم) برای کاهش پوکی و بهبود خندانی.
- پس از برداشت: اگر برگ‌ها سالم‌اند، مقدار کمی N/K برای بازسازی ذخایر؛ در صورت شوری یا بیماری شدید، احتیاط یا توقف.
نکات کلیدی اجرایی
- آزمون خاک و برگ: پایه هر تصمیم. نمونه‌برداری برگ معمولاً در اواسط تابستان از برگ‌های میانی شاخه‌های بدون میوه انجام می‌شود. نتایج را سال‌به‌سال پایش کنید.
- فرتی‌گیشن و تقسیم دُز: به‌جای دُزهای سنگین، نوبت‌های کوچک و مکرر بدهید تا راندمان بالا رود و شوری/تلفات کاهش یابد.
- انتخاب منبع کود: در باغ‌های حساس به کلر، از منابع کم‌کلر (مانند سولفات پتاسیم یا نیترات پتاسیم) استفاده کنید. در خاک‌های با pH بالا، فسفریک‌اسید یا کودهای اسیدی‌زا مفیدترند.
- مدیریت آب و شوری: کیفیت آب (EC، کلراید، بی‌کربنات) بر انتخاب کود اثر می‌گذارد. در آب/خاک شور، شست‌وشوی دورانی و افزودن کلسیم به بهبود شرایط کمک می‌کند.
- سال‌آوری: در سال‌های پربار، نیاز N و K بیشتر است؛ در سال‌های کم‌بار، N را کاهش دهید تا رشد رویشی افراطی و تشدید سال‌آوری رخ ندهد.
- ریزمغذی‌ها بیشتر به‌صورت محلول‌پاشی هدفمند: Zn و B قبل از گل و ابتدای فصل معمولاً مؤثرترند. همیشه ابتدا در قطعه کوچک تست و برچسب محصول را رعایت کنید.
اثر بر سلامت و کیفیت
- تغذیه متعادل، بافت‌های گیاهی محکم‌تر (Ca, K)، تعادل رشد/باردهی (N متعادل)، و کارکرد روزنه‌ها بهتر (K) را رقم می‌زند؛ در نتیجه مقاومت نسبی به تنش خشکی/شوری و برخی بیماری‌های شانکری افزایش می‌یابد.
- بهبود کیفیت: افزایش پرشدگی مغز، کاهش دانه پوک، درصد خندان مطلوب‌تر، کاهش لکه‌دار شدن پوسته.
- کاهش ریسک‌ها: زیاده‌روی در N می‌تواند ریسک آفات/بیماری‌های در canopy متراکم را بالا ببرد؛ زیاده‌روی در B و شوری‌زایی برخی کودها باعث سوختگی برگ و ریزش میوه می‌شود.
یک چارچوب ساده برای تقسیم کوددهی
- نیتروژن سالانه (بر اساس آزمون و عملکرد): حدوداً 20% اوایل فصل، 40% از بعد از بست میوه تا اوایل تابستان، 30% از اواسط تابستان تا شروع پرشدن مغز، 10% پس از برداشت در صورت سلامت برگ.
- پتاسیم: تمرکز اصلی از سفت شدن پوسته تا پرشدن مغز. از منابع کم‌کلر استفاده کنید.
- فسفر: مقادیر هدفمند اوایل فصل و با محل کاربرد مناسب (فرتی‌گیشن/نواری) در خاک‌های آهکی.
برای نسخه دقیق و برنامه‌ریزی شخصی
اگر مشخصات زیر را بدهید، یک برنامه تغذیه‌ای مرحله‌به‌مرحله و متناسب باغ شما می‌دهم:
- موقعیت و اقلیم، سن درختان و رقم/پایه
- نوع آبیاری و کیفیت آب (EC، کلراید، بی‌کربنات، سدیم)
- نتایج آخرین آزمون خاک و برگ
- عملکرد هدف (کیلوگرم در هکتار) و سابقه سال‌آوری
- علائم کمبود/بیماری که مشاهده می‌کنید
